نوروز تداوم است، تکرار نیست
به گزارش فاما کیش، پنجمین همایش بین المللی «دیپلماسی نوروز» و «اهدای نشان نوروز» شنبه _ ۱۸ اسفندماه _ در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد. در ابتدای این مراسم پنل تخصصی «صلح نوروزی» به دبیری شیرین تاجیک با سخنرانی نعمت اله فاضلی - دبیر کمیته اندیشه ورزان صلح - با مبحث «صلح نوروزی» و همینطور پنل تخصصی «آئین های نوروزی و آموزش صلح به کودکان» با سخنرانی مهتاب حاجی محمدی - رئیس کمیته صلح و کودک - برگزار گردید.
به گزارش فاما کیش به نقل از ایسنا، در ابتدا نعمت اله فاضلی - دبیر کمیته اندیشه ورزان صلح - در پنل «صلح نوروزی»، اظهار داشت: جای خوشبختی اینکه هنوز میتوان از نوروزی سخن اظهار داشت که هزاران سال برای ما زبان مشترک بوده است. نوروز آیینی فراتر از تشریفات و مراسم است. گاه فراموش می شود که نوروز آئین است و به تشریفات و برخی کارها تقلیل می یابد، بدون این که وجه ارتباطی و صلح گونه آن به نحو موثر در ذهن ما تحقق یابد.
چرا نوروز در خدمت آبادانی به کار گرفته نمی شود؟
او اضافه کرد: مشغول نوشتن در رابطه با نوروز بودم و از پارادوکس نوروزی نوشتم. نوروز در سرزمین های حوزه نوروز ظرفیت فرهنگی بزرگی است که برای آبادی و آبادانی این منطقه می توانند ظرفیت بالایی داشته باشد، اما در عمل چنین نیست و این سرزمین ها در جغرافیای جهان با برچسب کشورهای توسعه نیافته یا درحال توسعه شناخته می شوند. وقتی سرزمین هایی ظرفیت فرهنگی صلح، ارتباط و زندگی بهتر دارند چه اتفاقی می افتد که این ظرفیت ها بالفعل نمی شود؟ چرا مردمان این سرزمین ها از زبان مشترک نوروز برخوردار می باشند، اما در ساحت های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نمی توانند نوروز را در خدمت آبادانی به کار گیرند. آبادنی مفهوم کهنی در ادبیات فارسی است و دلالت معنایی والاتری از توسعه دارد. آبادانی مفهومی جامع الاطراف است.
تقلیل نوروز به فولکلور اشتباه است
دبیر کمیته اندیشه ورزان صلح در جواب این پرسش که «پارادوکس آبادانی چیست؟» اظهار نمود: سه فهم از نوروز وجود دارد که آنرا کم توان می کند و بهره فرهنگی را به موارد جزئی تقلیل می دهد. نخستین مورد تقلیل نوروز به فولکلور و اجزای آن و عدم فهم درک کلی از نوروز است. این نگاه که بگوییم در منطقه ما رسم نوروز فلان است و... ظاهری درست و باطنی فریبنده دارد؛ نوروز را به جزئیات و یک امر مرده تقلیل می دهد. نگاه فولکلوریک نگاهی نیست که آئین زنده را دربر گیرد. نوروز امری زنده است اما وقتی به پژوهشها و مطالبات نوروزی که نگاه کنید مشخص می شود وجه غالب نگاه فولکلوریک است. این نگاه نادرست نیست اما ناکافی و فریبنده است. صدها و هزاران کتاب و مقاله در رابطه با نوروز وجود دارد که به نوروز نگاه فولکلور دارد بدون این که به نوروز به مثابه آئین فراگیر نگاه شود و نوروز را به سرگرمی یا امری باستان شناسانه و موزه شناسانه تقلیل می دهد که نوروز را از بستر زنده و اکنونِ خود دور می کند. ضروری است به نوروزِ نو بی اندیشیم. نوروز یک امر مرده قدیمی نیست و نوروز را چیزی برای کنجکاوی های بازیگوشانه نفهمیم.
«نوروز» به دنبال برقراری ارتباط است
فاضلی افزود: فهم غلط دیگر از نوروز اینست که نگاههای ایدئولوژیک به نوروز وجود دارد که نوروز را از آیین، مذهب و فرهنگ جدا می کند و آنرا مقابل نگاه های ایدئولوژیکی قرار می دهد که با بیان های مختلف ناسیونالیسم، مارکسیسم، بنیادگراهای مذهبی و... همگی در یک چیز مشترک هستند، آن هم اینکه نوروز را نوعی ایدئولوژی می دانند که می خواهد هویت ها و قومیت ها را در مقابل هم قرار دهد؛ در حالیکه منطق فرهنگی نوروز برقراری پیوند و اتصال است و به دنبال ایجاد تقابل نیست. منطق فرهنگی نوروز فراتر از مذاهب، زبان ها و… است.
او ضمن اشاره به نوع برخوردهای مختلف کشورها با نوروز، بیان نمود: گاهی در ایران با نوروز مثل زن صیغه ای برخورد می کنند، گویی پیوندی وجود دارد، اما این پیوند محکم نیست و به شکلی پیوند یواشکی و پنهانی است.
نوروز محتاج نظریه پردازی است
این جامعه شناس فهم سوم غلط از نوروز را متوجه نخبگان فکری و دانشگاهی دانست و اظهار نمود: این گروه همت نمی کنند نوروز را به مثابه بینش و افق فکری برای آبادانی همه‌جانبه فهم کنند یا الگویی از نوروز برای شادی، یادگیری و اتحاد به کار گیرند. ما اندیشه ورزان عاجز بودیم که نوروز را فراتر از تشریفات در نظر بگیریم و این سبب شده نوروز به مراسمی تبدیل گردد که بدون اثربخشی می آید و می رود. این کم توانی اندیشمندانِ منطقه فرهنگی نوروز بوده که تا به هم اکنون از این زاویه به نوروز نگاه نکردند که آنرا در خدمت آموزش و اَشکال دیگری از آبادنی جوامع خود در بیاورند. نوروز محتاج نظریه پردازی است و ما همچنان در نگاه فولکلوریک مانده ایم.
مخالفت با «گفتمان نوروز ستایی»
او تصریح کرد: نوروز با شکل دیگری از تقلیل گرایی هم روبرو است که بنده به آن «گفتمان نوروزستایی» می گویم. ستایش صرف این آئین هم مانع از آن است که نوروز را در بستر اکنونِ خود برای آبادنی به کار گیریم. اگر می توانستیم به شیوه آکادمیک و ژرف آئین نوروز را نقادی نماییم _ نه از سر نفی نوروز _ و آنرا تحلیل و بررسی نماییم، نوروزِ امروز که در ۱۳ کشور جهان آئین ملی است، یک نظریه بود. نوروز نظریه ای است که مردمان در درازای تاریخ آنرا ابداع کردند.
فاضلی تصریح کرد: مانع دیگر درون خود پارادوکسی دیگر دارد و آن فهم گردشگرانه و توریستی از نوروز است. این حرف برای کسانیکه در این عرصه فعال می باشند خوشایند نیست، اما گردشگر هم می تواند ویرانگر باشد. چنین نیست که به هر شکلی که توانستیم پولسازی نماییم. نوعی از پولسازی باعث آبادانی می شود که تبدیل سرمایه های اجتماعی به اقتصادی یا بالعکس صورت گیرد. گردشگری فعلی در جهان ما وجه مخرب هم دارد. بر مبنای آمارها در روزهای نوروز در کشورمان ۲۳ هزارنفر در تصادفات جاده ای کشته و صدها هزارنفر صدمه های جدی می بینند، کدام جنگی این میزان کشته دارد؟ آیا تراژدی نیست که به نام نوروز چنین خسارت هایی به جامعه خود تحمیل کنیم؟
نوروز؛ جشن اندیشه و گفت وگو
دبیر کمیته اندیشه ورزان صلح تصریح کرد: وقتی از نوروز صحبت می نماییم باید واقع بین باشیم. اگر نوروز منجر به این شود که به نام گردشگری، مصرف گرایی افراطی پیش آید، این مورد مغایر روح نوروز آرمانی است که به دنبال اعتدال و شکوفایی است. اگر معنای نوروز این باشد که به جای آشتی با طبیعت، بیشتر آنرا تخریب نماییم این مغایر روح نوروز است. نوروز فرصتی برای درنگ کردن در رابطه با زندگی است. تعامل نادرست در رابطه با نوروز سبب می شود این مناسبت بیاید و برود و همچنان کشورهای حوزه نوروز فقیر بمانند و از آبادانی محروم باشند؛ ازاین رو پیشنهادم اینست که جشن نوروز را جشن اندیشه و گفتگو برای شناخت و صلح بدانیم.
او با تکیه بر این که نوروز تداوم است اما تکرار نیست، بیان نمود: اگر نوروز فقط یک تکرار باشد به واقع کهنه است. اگر کشورها نتوانند نوروز را در خدمت نو کردن خود بگیرند با بحران عظیمی روبرو می شوند. مردمانی که در فقر به سر می برند باید آئین نوروز را آئین جدی زندگی خود بدانند. شادی نوروزی شادی پایدار و به دور از عیاشی و خوش گذرانی است.
نوروز باستانی ترین جشن فرهنگ صلح است
همینطور مهتاب حاجی محمدی - رئیس کمیته صلح و کودک - در پنل تخصصی «آئین های نوروزی و آموزش صلح به کودکان» اظهار داشت: نوروز یک سرمایه فرهنگی با کارکردهای مثبت و ایجابی است که سبب رشد و بازتولید وحدت در جامعه می شود و فضای شادی در جامعه بوجود می آورد. سابقه تمدن نوروز بسیار بالاست و این باعث همبستگی جامعه ایرانی و ایران شهری می شود که از نظر آئین و اسطوره همبستگی دارند.
او با عرضه توضیحاتی در رابطه با دیدگاه هایی که پیرامون پیدایش نوروز مطرح می شود، اظهار نمود: در سال ۲۰۱۰ میلادی در سازمان ملل متحد نوروز را بعنوان باستانی ترین جشن تمدن و فرهنگ صلح معرفی کردند. نوروز عامل پیوند دهنده اقوام در حوزه ایرانشهری است.
آموزش به کودکان با آئین های نوروزی
حاجی محمدی افزود: نوروز جشنی است که به زبان، دین، قوم، نژاد و طبقه اجتماعی خاصی مربوط نیست و فرازمانی است. جامعه پذیری فرایندی است که طی آن کودک و نوجوان ارزش و هنجار جامعه خویش را یاد می گیرند و نوروز یکی از بهترین فرصت های یادگیری است. گستردن هفت سین، حاجی فیروز، پوشیدن لباس نو، سیزده بدر، دید و بازدید، عیدی دادن، خانه تکانی، آتش افروزی همگی مواردی است که میتوان با توسل به آنها به کودک و نوجوان خود بیاموزیم تا به وسیله آنها با فرهنگ و رسوم ما آشنا گردند.
او ضمن اشاره به این که جشن نوروز سبب تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی می شود، اظهار نمود: دید و بازدیدها فرصتی رقم می زند که خانواده ها گردم هم آیند و کودکان بتوانند مهارت های زیادی بیاموزند. آنها همینطور تعاملات انسانی را در جهت توسعه صلح می آموزند. متاسفانه در سالهای اخیر فلسفه نوروز گرفتار دگرگشت های زیادی شده است که اینجا نقش خانواده پررنگ می شود تا به آئین های نوروزی آسیب وارد نشود و با وسیله آن شکاف بین نسل ها را هم کاهش دهیم.
رئیس کمیته صلح و کودک اضافه کرد: نوروز مفاهیمی مثل نو شدن دارد و کودکان در نوروز می توانند با شادی و روابط مثبت آشنا گردند. هفت سین یکی از نمادهای نوروز است که اقلام مختلف آن می تواند پیام هایی برای کودکان داشته باشد. متاسفانه هفت سین مدتی است نماد تجملاتی شده است که گویی نقش اصلی آن فراموش شده درحالی که کودکان باید آنرا به درستی بشناسند و در تهیه و چیدن آن مشارکت داشته باشند تا در ضمیر آنها نهادینه شود.
او افزود: کارکرد حاجی فیروز تکدی گری شده است درحالی که نمادی از نو شدن زمین است و کودکان باید در رابطه با آن بدانند و آگاه باشند و بدانند یک شخص آزاده است که پیغام شادی می آورد. عمونوروز یک داستان عاشقانه زیباست که باید با بچه ها در رابطه با آن صحبت نماییم. ۱۳ بدر هم نمادی از صلح طبیعت است و اگر در این روز به طبیعت می رویم، کودک باید علت آنرا بداند.
او نوروز را جشنی برای حل اختلاف ها دانست و اظهار داشت: این جشن جزئیاتی دارد که می تواند راهگشای موضوعات و مشکلات مختلفی باشد و از سنین کم به کودکان گفتگو کردن را می آموزد. نوروز پیام آور صلح جهانی است و آموزش به کودکان در این حوزه اهمیت بالایی دارد.
او در انتها کفت: سفارش می کنم «قصه نو از افسانه»، «سنجاق قفلی» و «جشن های ایران» را که به آموزه های نوروز می پردازد برای کودکان بخوانید.
بعد از برگزاری پنل های تخصصی مراسم اهدای نشان نوروز برگزار شد که می توانید مشروح آنرا از اینجا بخوانید.
منبع: فاما كیش
این مطلب فاما کیش را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب